Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’ya göre sadece Afrika’da bu yıl maymun çiçeği virüsüyle bağlantılı 537 ölüm yaşandı, toplam vaka sayısıysa 15 bin 600’ü geçti. WHO, mpox virüsü (eski adıyla maymun çiçeği) nedeniyle küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. Bu karar, Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin kıta genelinde halk sağlığı acil durumu ilan etmesinden bir gün sonra geldi.

WHO’nun verilerine göre, Afrika’da bu yıl mpox virüsüyle bağlantılı olarak 537 ölüm meydana geldi ve toplam vaka sayısı 15.600’ü geçti. Bu, geçen yıl boyunca kıtada görülen toplam vaka sayısını şimdiden aşmış durumda. WHO, 2022 yılında da mpox için küresel acil durum ilan etmişti. O dönemde Türkiye’de virüsle bağlantılı sadece beş vaka görülmüştü.

Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı, riskin “şu anda düşük olarak kabul edildiğini” söylerken, mevcut mpox aşısının yeni türe karşı etkili olduğunu söylüyor.

Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son açıklamada, Türkiye’de henüz mpox vakası tespit edilmediği ve herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacı bulunmadığı bildirildi.

Mpox Virüsü Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Mpox, ilk olarak 1950’lerde Orta Afrika’da tespit edilmiş nadir görülen bir virüstür ve çiçek hastalığına benzer semptomlara neden olur. Ancak mpox, çiçek hastalığına göre daha hafif bir seyir izler ve bulaşma riski daha düşüktür.

Virüs genellikle tropik yağmur ormanlarının yakınındaki Batı Afrika ülkelerinde görülür ve iki ana türe ayrılır: Batı Afrika’da görülen “Clade II” adlı daha hafif bir tür ve Orta Afrika’da endemik olan “Clade 1”. 2022 yılındaki küresel salgına, “Clade II” türü neden olmuştur. Mevcut salgında ise “Clade 1b” olarak adlandırılan, daha şiddetli bir varyant ortaya çıkmıştır.

Belirtiler ve Bulaşma Yolları

Mpox virüsünün ilk belirtileri arasında ateş, baş ağrısı, şişlikler, sırt ağrısı ve kas ağrıları bulunur. Ateş düştükten sonra yüzde başlayan ve avuç içleri ile ayak tabanlarına kadar yayılabilen bir döküntü gelişir. Bu döküntüler kaşıntılı veya ağrılı olabilir ve zamanla kabuklanarak dökülür. Enfeksiyon genellikle 14-21 gün içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak ciddi vakalarda, lezyonlar tüm vücuda, özellikle ağız, göz ve cinsel organlara yayılabilir.

Mpox, enfekte kişilerle yakın temas yoluyla yayılır. Cinsel ilişki, cilt teması ve enfekte kişinin yakınında konuşmak veya nefes almak virüsün bulaşmasına neden olabilir. Virüs ayrıca açık yaralar, solunum yolları ya da gözler, burun veya ağız yoluyla da bulaşabilir.

Enfekte kişilerin kullandığı çarşaf, giysi ve havlulara dokunmak da hastalığın yayılmasına yol açabilir. Ayrıca, maymunlar, sıçanlar ve sincaplar gibi enfekte hayvanlarla temas da risk taşır. 2022’deki küresel salgında virüs çoğunlukla cinsel temas yoluyla yayılmıştır ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti‘ndeki mevcut salgında da vakaların %96’sı cinsel temasa bağlı olarak görülmektedir.

Mpox Tedavisi ve Aşılama Yöntemleri

Mpox virüsüne karşı çiçek hastalığı tedavi yöntemlerinin yararlı olabileceği düşünülüyor, ancak bu tedavilerin ne kadar etkili olduğu konusunda henüz yeterli veri bulunmuyor. Mpox salgınları, enfeksiyonların önlenmesiyle kontrol altına alınabiliyor ve bu da aşılama yoluyla gerçekleştiriliyor.

Aşılar ve Kullanım Alanları

Mpox için şu anda üç aşı mevcut, ancak bu aşılar yalnızca risk altında olan kişiler veya enfekte biriyle yakın temasta bulunanlar için öneriliyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), şu anda yaygın bir aşılama programı tavsiye etmiyor. Bununla birlikte, mevcut aşıların yeni mpox varyantlarına karşı ne kadar koruma sağladığını belirlemek için daha fazla test yapılması gerektiği vurgulanıyor.

WHO, ilaç üreticilerinden, mpox aşılarını henüz onaylanmamış olmasına rağmen acil durumlar için ihtiyaç duyulan ülkelere sunmalarını istedi. Bu çağrı, özellikle salgının yoğun olduğu bölgelerde halk sağlığını koruma amacıyla yapıldı.