İngiltere’de bu hafta yapılacak yerel seçimler, birçok açıdan ilkleri barındırıyor. 1 Mayıs’ta sandığa gidecek seçmenler, Keir Starmer liderliğindeki İşçi Partisi hükümeti ve Muhafazakâr Parti’nin yeni lideri Kemi Badenoch için ilk büyük sınavı oluşturacak.

Seçimlerde Öne Çıkanlar

Bu seçimlerde 1.600’den fazla belediye meclis üyesi, altı belediye başkanlığı ve İşçi Partisi’nin elinde bulunan Runcorn ve Helsby bölgesindeki bir milletvekilliği için yarışılacak. Runcorn ve Helsby’deki ara seçim, eski İşçi Partili milletvekili Mike Amesbury’nin bir gece dışarıda bir seçmeni yumruklaması sonrasında görevinden ayrılmasıyla gündeme geldi.

Hull ve East Yorkshire ile Lincolnshire için ilk kez belediye başkanlığı seçimleri yapılacak. Ayrıca, genel seçimlerin ardından anketlerde yükselişe geçen Reform Partisi’nin bu yükselişi sahada sandalyelere dönüştürüp dönüştüremeyeceği de ilk kez test edilecek.

Nigel Farage liderliğindeki Reform Partisi için risk düşük; çünkü elinde savunması gereken neredeyse hiçbir sandalye yok, kazanabileceği ise yüzlerce sandalye bulunuyor.

İşçi Partisi ve Muhafazakârlar İçin Zorlu Bir Gece

Başbakan Keir Starmer için Runcorn’daki ara seçim, liderliği hakkında erken bir referandum niteliği taşıyor. İşçi Partisi, kuzeybatı İngiltere’deki bu koltuğu Reform Partisi’ne kaybetmekten kaçınmak istiyor.

Muhafazakâr Parti açısından ise baskı daha da büyük. Seçime girilen 23 belediyeden 16’sı halen Muhafazakârların kontrolünde bulunuyor. Ancak 2021’de bu sandalyeler için yapılan seçimde partinin ulusal oy oranı %40 iken, şimdi anketlerde %22’ye düşmüş durumda. Buna karşılık, Reform Partisi %25 oy oranıyla Muhafazakârları geçmiş durumda.

Muhafazakârların birçok belediye yönetimini kaybetmesi ve Liberal Demokratlar’ın yerel yönetimlerde ikinci büyük parti konumuna yükselmesi bekleniyor. Parti için tek umut ışığı, Cambridge ve Peterborough belediye başkanlığı yarışında, eski Peterborough milletvekilinin belediye başkanlığını İşçi Partisi’nden alabilmesi olarak görülüyor.

Reform Partisi’nin Yükselişi

İşçi Partisi için de bu seçimler kolay geçmeyecek. Özellikle Doncaster Belediyesi ve Doncaster Belediye Başkanlığı’nın Reform Partisi’ne kaybedilme ihtimali parti içinde endişe yaratıyor. İşçi Partisi, son genel seçimden bu yana yapılan ara seçimlerde 95 boş koltuğun 43’ünü kaybetti.

Nigel Farage’ın liderliğindeki Reform Partisi, sadece Muhafazakârları değil, İşçi Partisi’ni de tehdit ediyor. 2024 Genel Seçimlerinde Reform, 89 bölgede İşçi Partisi’nin ardından ikinci sırada yer almıştı.

Labour yetkilileri, özellikle sağlık sistemi ve ekonomik toparlanmaya yönelik vaatlerin henüz seçmenler tarafından yeterince hissedilmediğini kabul ediyor. İşçi Partisi, Farage’ın NHS’nin finansman modelinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiği yönündeki açıklamalarını kullanarak Reform Partisi’ne yönelik saldırı kampanyalarını artırmaya hazırlanıyor.

Değişim Arayışı ve Siyasi Güvensizlik

Doncaster’da gerçekleştirilen bir odak grup çalışmasına göre, seçmenlerde genel bir siyasi hayal kırıklığı hakim. More in Common direktörü Luke Tryl, seçmenlerin Brexit’ten bu yana sürekli değişim talep ettiklerini fakat istedikleri değişimi göremediklerini belirtiyor.

Seçmenler arasında yaşam maliyeti, NHS hizmetleri ve göçmenlik en önemli sorunlar arasında yer alıyor. Ancak asıl temel problem, siyasi liderlere olan güven eksikliği olarak öne çıkıyor. Tryl, “Birleşik Krallık halkı şu anda bir tür umutsuzluk döngüsünde ve bu döngüden nasıl çıkılacağı belirsiz,” ifadelerini kullandı.

Bu ortamda Reform Partisi, seçmenlere “Britanya bozuldu, Reform gerekiyor” söylemiyle hitap ediyor. Ancak Farage’ın kişisel imajı konusunda bazı seçmenlerde şüpheler bulunuyor.  

Sistemik Değişim İşaretleri

Anketlere göre, Reform Partisi’nin Lincolnshire ve Hull & East Yorkshire belediye başkanlıklarını kazanma şansı yüksek. Bu da, partinin yerel yönetimde gerçek bir güç haline gelip gelemeyeceğini gösterecek.

Bu seçimler, genel seçimlerin ardından kırılgan hale gelen iki partili sistemin çöküşünün devam edip etmeyeceğini anlamak açısından kritik önemde görülüyor. Geçen yıl üçüncü partiler tarihte görülmemiş seviyede oy almıştı. Şimdi ise Reform Partisi’nin ve Liberal Demokratların kalıcı bir yükseliş yaşayıp yaşamayacağı gözlemlenecek.