İngiltere hükümeti, sosyal yardım sisteminde büyük çaplı değişiklikler yaparak 2030 yılına kadar yıllık 5 milyar sterlin tasarruf etmeyi hedefliyor. Çalışma ve Emeklilik Bakanı Liz Kendall, reformların “daha fazla istihdam odaklı bir sistem” oluşturacağını ve çalışabilecek durumda olan kişilerin iş bulmasını teşvik edeceğini söyledi.

Engelli Yardımlarında Kesintiler

Yeni düzenlemeler, hafif veya orta düzeyde sağlık sorunları olan bireylerin engelli yardımlarına erişimini zorlaştıracak. Mevcut hak sahipleri için ekstra sağlık yardımları dondurulurken, yeni başvurular için bu ödemelerin neredeyse yarıya düşürüleceği açıklandı.

Hükümet, tahmini tasarruf rakamlarının detaylarını paylaşmasa da en büyük kesintinin engelli yardımlarına hak kazanma kriterlerinin sıkılaştırılmasından geleceği belirtiliyor.

Öte yandan, hükümetin sosyal yardım harcamaları genel olarak artmaya devam edecek. Şu an yıllık 65 milyar sterlin seviyesinde olan sağlık ve engellilik yardımları harcamalarının, 2029 yılına kadar 100 milyar sterline ulaşması bekleniyor.

Ancak reformlar, bazı sivil toplum kuruluşları ve İşçi Partisi milletvekilleri tarafından eleştiriliyor. Engellilik Yardımları Konsorsiyumu (Disability Benefits Consortium), bu kesintilerin ” kabul edilemez” olduğunu ve engelli bireyleri yoksulluğa iteceğini savundu.

Pip Yardımlarında Değişiklikler

Hükümetin tepkiler üzerine kişisel bağımsızlık ödemelerini (Pip) dondurma planından vazgeçtiği bildirildi. Ancak Liz Kendall, 2026 Kasım ayından itibaren Pip yardımlarına erişim şartlarının sıkılaştırılacağını açıkladı. Günlük yaşam desteği ödemelerine hak kazanmak zorlaşacak, ancak hareket kabiliyetine yönelik destekler değişmeden kalacak.

Reformların kaç kişiyi etkileyeceğine dair detaylar, gelecek hafta Maliye Bakanı Rachel Reeves’in Bahar Dönemi Bütçe Açıklaması’nda duyurulacak. Resolution Foundation düşünce kuruluşu, 800 bin ila 1,2 milyon kişinin bu değişiklikler nedeniyle sosyal yardım hakkını kaybedebileceğini öngörüyor.

Çalışma Yeteneği Değerlendirmeleri Kaldırılıyor

Kendall ayrıca, 2028 yılı itibarıyla çalışma yeteneği değerlendirmelerinin tamamen kaldırılacağını duyurdu. Hükümet, mevcut sistemin “karmaşık, zaman alıcı ve stresli” olduğunu ve istihdam yeteneğini “çalışabilir veya çalışamaz” şeklinde katı bir biçimde değerlendirdiğini belirtiyor.

Bunun yerine, sağlık yardımlarına erişim yalnızca Pip değerlendirmeleri üzerinden yapılacak. Ayrıca, bazı bireyler için sosyal yardımların devam edip etmeyeceğini belirlemek amacıyla tekrar değerlendirme süreci artırılacak. Ancak, ciddi ve kalıcı sağlık sorunları olan bireyler bu süreçten muaf tutulacak.

Evrensel Kredi ve Yeni Teşvikler

Nisan 2025’ten itibaren, mevcut hak sahipleri için sağlık ve engellilik nedeniyle verilen ek evrensel kredi ödemeleri 2029/30’a kadar dondurulacak. Yeni başvurular için bu ödemeler neredeyse yarıya indirilecek.

Bununla birlikte, ciddi ve kalıcı sağlık sorunları nedeniyle çalışamayacak bireyler için ek bir prim ödeneği getirilecek. Hükümet ayrıca, evrensel kredinin standart ödeneğini enflasyonun üzerinde bir oranla artırarak, 2029/30 itibarıyla yıllık 775 sterlinlik bir artış sağlayacak.

Ayrıca, iş gücüne katılımı teşvik etmek amacıyla “çalışma hakkı” (right to try) adlı yeni bir düzenleme getirilecek. Bu sistem, iş denemesi yapan bireylerin eğer iş onlar için uygun olmazsa mevcut sosyal yardımlarını kaybetmeyecekleri bir güvence sağlayacak.

Tepkiler ve Siyasi Bölünme

İşçi Partisi içinde bazı milletvekilleri reformları desteklerken, bazıları ise kesintilere karşı çıkıyor. İşçi Partili Milletvekili Debbie Abrahams, “Bütçeyi dengelemenin daha insancıl yolları varken, hastalar ve engelli bireyler üzerinden tasarruf yapılmasını doğru bulmuyorum” dedi.

Muhalefetteki Muhafazakâr Parti, reformları yetersiz buldu. Gölge Çalışma ve Emeklilik Bakanı Helen Whately, “Hükümet yalnızca yıllık 5 milyar sterlin tasarruf planlıyor, ancak 2029/30’a kadar sağlık ve engellilik yardımları için toplam 100 milyar sterlin harcanması bekleniyor” diyerek daha sert önlemler alınması gerektiğini savundu.

Liberal Demokratların Çalışma ve Emeklilik Sözcüsü Steve Darling ise, “Eğer hükümet gerçekten sosyal yardım harcamalarını azaltmak istiyorsa, sağlık ve sosyal bakım sistemini düzeltmeli ve Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı’ndaki sorunları çözmelidir” açıklamasını yaptı.

Bazı reformların yasalaşması için Parlamento’da oylamaya sunulması gerekecek. İşçi Partisi içindeki bazı vekillerin itiraz etmesi beklenirken, hükümetin Parlamento’daki çoğunluğu, değişikliklerin geçme olasılığını yüksek kılıyor.