ABD Uluslararası Ticaret Mahkemesi, Başkan Donald Trump’ın birçok ülkeye yönelik olarak uygulamaya koyduğu geniş kapsamlı gümrük vergilerini anayasaya aykırı bularak engelledi. Mahkeme, Beyaz Saray’ın bu vergileri dayandırdığı 1977 tarihli Uluslararası Ekonomik Güçler Yasası’nın (IEEPA), başkana bu kadar geniş yetkiler tanımadığını belirtti.

New York’un Manhattan kentinde bulunan mahkeme, dış ticaretin düzenlenmesi konusunun yalnızca Kongre’nin yetkisinde olduğunu ve anayasal sınırların yürütme yetkisiyle aşılmasının mümkün olmadığını vurguladı. Trump yönetimi ise kararın hemen ardından temyize gideceğini duyurdu.

İki ayrı dava birleşti

Karar, iki ayrı davaya dayanıyor. Biri, partiler üstü yapısıyla bilinen Liberty Justice Center tarafından küçük işletmeler adına açıldı. Bu işletmeler, ithalat yaptıkları ülkeler Trump’ın tarifeleriyle hedef alındığı için ekonomik zarara uğradıklarını savundu. Diğer dava ise 12 ABD eyaletinin oluşturduğu bir koalisyon tarafından açıldı.

Mahkeme, Trump’ın “Kurtuluş Günü tarifeleri” olarak adlandırdığı uygulamaların yasal dayanaktan yoksun olduğuna hükmetti. Kararda ayrıca, Çin, Meksika ve Kanada’ya yönelik olarak uygulanan ve göç ile uyuşturucu akışını gerekçe gösteren vergi paketlerinin de engellendiği belirtildi.

Ancak bu karar, çelik, alüminyum ve otomobil gibi belirli ürünlere uygulanan ve farklı yasal temele dayanan tarifeleri kapsamıyor.

Tepkiler: Beyaz Saray karşı çıktı, eyaletler memnun

Beyaz Saray, mahkeme kararına tepki gösterdi. Başkan Trump doğrudan bir açıklama yapmazken, Beyaz Saray Başkan Yardımcısı Basın Sözcüsü Kush Desai, “Bir ulusal acil durumun nasıl ele alınması gerektiğine seçilmemiş yargıçlar karar veremez” dedi. Desai ayrıca, “Başkan Trump, Amerika’yı önceliklendirme sözü verdi ve bu krizi çözmek ve Amerikan büyüklüğünü yeniden inşa etmek için yürütme yetkisini sonuna kadar kullanacak,” ifadelerini kullandı.

New York Başsavcısı Letitia James ise kararı memnuniyetle karşıladı. “Yasa açık: Hiçbir başkan, keyfi şekilde vergi koyma yetkisine sahip değildir,” diyen James, söz konusu tarifelerin Amerikan aileleri ve işletmeleri için büyük bir vergi yükü oluşturduğunu ve devam etmesi halinde ekonomik zarara, enflasyona ve iş kayıplarına yol açacağını söyledi.

Piyasalar olumlu tepki verdi

Kararın ardından küresel piyasalarda iyimserlik görüldü. Asya borsalarında artış yaşanırken, ABD vadeli endeksleri yükseldi ve dolar, Japon yeni ve İsviçre frangı gibi güvenli liman para birimlerine karşı değer kazandı.

Ticaret savaşlarının kısa özeti

2 Nisan’da Başkan Trump, neredeyse tüm ticaret ortaklarını hedef alan geniş kapsamlı bir tarife programı açıklamıştı. Çoğu ülkeye %10 oranında temel vergi uygulanırken, Çin gibi bazı ülkelere %145’e varan “misilleme tarifeleri” getirilmişti.

Bu politikalar, küresel piyasalarda büyük dalgalanmalara neden olmuş; Çin ile olan karşılıklı vergi artırımları ticaret savaşının zirveye ulaşmasına yol açmıştı. Sonrasında iki ülke arasında geçici bir uzlaşma sağlanmış ve tarifeler karşılıklı olarak düşürülmüştü.

ABD ile Birleşik Krallık da aralarında gümrük vergilerinin düşürülmesini öngören bir anlaşma imzalamıştı. Avrupa Birliği’ne yönelik %50’lik yeni tarife tehdidi ise, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in ek süre talebi sonrası ertelenmişti.