Birleşik Krallık Avam Kamarası Kadınlar ve Eşitlikler Komitesi tarafından yayımlanan yeni bir rapor, ülkedeki yasal ebeveyn izni sisteminin temel eksiklikler barındırdığını ve cinsiyet kalıplarını pekiştirdiğini belirtti. Raporda, babaların en az altı hafta boyunca neredeyse tam maaşla izinli sayılması gerektiği önerildi.

“Cesur reformlar” çağrısı

Raporda, mevcut paternity izni uygulamalarının “radikal reformlara ihtiyaç duyduğu” ifade edilirken, yapılacak değişikliklerin önemli miktarda kamu yatırımı gerektireceği de vurgulandı. Hükümetin iş ve ticaretten sorumlu departmanı, çalışan ailelerin nasıl daha iyi desteklenebileceğine yönelik bir inceleme sürecinde olduklarını açıkladı.

Mevcut sistemde, doğum, taşıyıcı annelik veya evlat edinme sonrasında ebeveyn olan bireyler –cinsiyet fark etmeksizin– haftalık 187,18 sterlin veya ortalama kazancın yüzde 90’ı (hangisi daha düşükse) kadar ödeme alabiliyor. Bu rakam, asgari ücretin yarısından azına denk geliyor. Ayrıca, serbest çalışanlar veya haftalık kazancı 123 sterlinin altında olanlar bu haktan yararlanamıyor.

Komite, bu durumun hayat pahalılığıyla “tamamen uyumsuz” olduğunu savunarak, babalık izninin kademeli şekilde altı haftaya çıkarılmasını ve ödeneğin en az yüzde 90 seviyesinde ödenmesini önerdi. Bu değişikliklerin mevcut parlamento döneminde hayata geçirilmesi gerektiği vurgulandı.

Diğer ülkelerle kıyaslandığında İngiltere geride

Rapor, babalık izni uygulamasının 20 yıl önce yürürlüğe girmesinden bu yana neredeyse hiç değişmediğine dikkat çekerek, Birleşik Krallık’ın artık gelişmiş ülkeler içinde en zayıf yasal haklara sahip ülkeler arasında olduğunu ifade etti. Örneğin; İspanya’da yeni babalar tam maaşla 16 hafta izin alabiliyor. Fransa’da bu süre 28 gün, İsveç’te ise ebeveynler toplam 480 gün ücretli izin kullanabiliyor; bu sürenin 90 günü yalnızca babalara ayrılmış durumda.

Ortak ebeveyn izni karmaşık bulunuyor

Komite raporunda ayrıca, 2014’te uygulamaya giren ve ebeveynlerin 50 haftaya kadar izin ile 37 haftalık maaşı paylaşabildiği ortak ebeveyn izni sistemi de ele alındı. Ancak bu hakkın yalnızca doğumların yüzde 2’sinden azında kullanıldığı, çoğu ailenin uygulamayı “karmaşık ve yorucu” bulduğu belirtildi. 2023’te yapılan bir hükümet araştırması, babaların yüzde 45’inin bu hakkın farkında bile olmadığını ortaya koydu.

Babalar protestoya hazırlanıyor

Rapor, dünyanın ilk “baba grevi”nin hemen öncesinde yayımlandı. Yüzlerce babanın, Çarşamba günü Londra’daki İş ve Ticaret Bakanlığı önünde mevcut ebeveyn izin sistemini protesto etmesi bekleniyor.

The Dad Shift ile İşçi Partili milletvekili Shaun Davies’in hazırladığı araştırmaya göre, İngiltere’de ebeveyn izni için yapılan toplam harcamaların yalnızca yüzde 3’ü babaları ve doğum yapmayan ebeveynleri kapsıyor. HMRC’ye bildirilen verilere göre, 2023/24 döneminde 3,3 milyar sterlinlik doğum izni ödeneği yapılırken, babalık izni için yalnızca 69 milyon sterlin, ortak ebeveyn izni için ise 34,4 milyon sterlin harcandı.