İngiltere Merkez Bankası'nın "Dijital Sterlin" adımı ne getirecek?

Dünya genelinde merkez bankaları, dijital para birimleri (Central Bank Digital Currencies – CBDC) oluşturma konusunda bir yarış içinde. Bu bağlamda, İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) Şubat 2023 tarihli resmi açıklamasında, “dijital pound” (The Digital Pound) adını verdiği bir CBDC oluşturma sürecinin başlatıldığı belirtilmişti. Ancak bu gelişme, toplumsal ve kişisel özgürlükler açısından birçok soru işareti barındırıyor.

Dijital sterlinin tüketiciler tarafından kullanabilmesi için özel bir şirket tarafından sağlanacak bir “dijital cüzdan” gerekecek. Ancak bu durum, özel şirketlerin ne kadar şeffaf olacağı, bireylerin kişisel haklarının nasıl korunacağı gibi konularda tartışma yaratıyor. Örneğin, bir tüketicinin dijital cüzdanında ne kadar özgürce harcama yapabileceği konusunda belirsizlikler var.

Bu konudaki en büyük endişelerden biri, dijital cüzdanlar ve algoritmalar aracılığıyla insanların sosyal kredi puanlarına göre harcamalarının kısıtlanabileceği olasılığı. Özellikle “Black Mirror” dizisinin “Nosedive” bölümünde benzer bir konunun işlenmesi, endişeleri artırıyor. Uzmanlar, algoritmaların, dijital bir para biriminin denetlenmesinde önemli bir rol oynayacağı konusunda hemfikir.

Ek olarak, BoE tarafından oluşturulacak dijital sterlinin aslında bir ödeme sistemi olacağı, tasarruf aracı olarak kullanılamayacağı belirtiliyor. Bu durum, dijital sterlinin parasal genişleme (Quantative Easing) politikalarına ne ölçüde etki edeceği konusunu da gündeme getiriyor.

Bu konuda düşüncelerini AA muhabirine açıklayan Winchester Üniversitesi Ekonomi Profesörü Richard Werner, merkez bankalarının dijital para birimleri oluşturma sürecini “gereksiz ve potansiyel olarak tehlikeli” olarak nitelendiriyor. Werner, dijital paraların programlanabilir olması sebebiyle, tüketicilerin harcamalarının daha yakından denetlenebileceğini ve bu durumun totaliter bir kontrol sistemine kapı aralayabileceğini ifade ediyor.

Brezilya’da yapılan CBDC denemeleri sırasında, bir grup hacker altyapının, ödemelerin kısıtlanmasına ve hatta dijital cüzdanlardaki paranın azaltılmasına imkan verecek şekilde tasarlandığını ortaya çıkarmıştı. Bu ve benzeri olasılıklar, Birleşik Krallık’ta “nakit özgürlüktür” mottosuyla sürdürülen kampanyalara ivme kazandırıyor.

Özellikle hükümetin ve İngiltere Merkez Bankası‘nın dijital sterlinin tasarruf hesaplarında kullanılamayacağı, ve gerekli görüldüğünde Avustralya ve Kanada’da olduğu gibi hesap erişimlerinin dondurulabileceği yönündeki uyarılar, tüketicilerin dikkatini çekiyor.

Sonuç olarak, dijital sterlin girişimi, özgürlükler ve ekonomik dinamikler açısından birçok soru işareti ve tartışma konusu getiriyor. Özgürlüklerin ve ekonomik istikrarın korunabilmesi için, bu tür gelişmelerin toplumun tüm kesimleri tarafından detaylı bir şekilde incelenmesi ve tartışılması gerektiği görülüyor.